JOURNAL

april 10, 2024

De Centrale Markt in 24 uur

Zomaar een veilingdag in de Centrale Markthal uit het jaar 1939.

Gevonden in de documenten die wij aantroffen in de kantoren tijdens de restauratie. Met behulp van deze documenten, boeken uit de bibliotheek en overige krantenartikelen lukt het een aardig beeld te schetsen van het levendige marktwezen dat op het terrein plaatsvond.

06.30 uur
Boven op de toren van de Centrale Markthal in Amsterdam wijst de elektrische klok half zeven aan. De Amsterdamse groente- en fruitwinkeliers staan te wachten achter de grote hekken, tot ze het terrein op mogen. Lege handkarren, paard en wagens en enkele kleine vrachtwagentjes staan achter hen in de straat opgesteld. De mannen helemaal vooraan tegen het hek gedrukt zijn extra vroeg opgestaan in de hoop als eerste binnen te komen. Ze houden hun legitimatiekaarten alvast gereed, anders komen ze het terrein niet op. Ander publiek is namelijk niet welkom op dit goed beveiligde terrein.

07.00 uur
De bedrijfschef geeft het teken en er wordt op het fluitje geblazen. De hekken mogen open. De mannen duwen zichzelf naar binnen en sprinten naar de pieren waar fruit en groente hoog opgestapeld staan. Hier geldt immers: wie het eerste komt, het eerste maalt.

07.10 uur
Het is voor de winkeliers nog flink lopen voor zij de pieren van fruit, groente, bloemen en planten bereiken. Komkommers, andijvie, appels, uien, overal waar je kijkt staan kisten met etenswaren opgesteld. Het terrein in Amsterdam-west waar de Centrale Markthal is gevestigd is 340.000 m2 groot, dat is ruim de helft van de oppervlakte van het Vondelpark. 
Er zijn havens aangelegd voor tuinders die hun producten per schip uit de omliggende tuingebieden aanvoeren. Producten die over land worden aangevoerd zijn elders op de Centrale Markt ondergebracht.
Binnen een mum van tijd is het ook hier bij de opslagloodsen een drukte van belang. Het aanbod verse groente en sappig fruit wordt goed bekeken en dan begint het snelle onderhandelen tussen de winkeliers en groothandelaars. Controleurs lopen regelmatig langs om een oogje in het zeil te houden, maar iedereen weet wie zich misdraagt wordt voor enige tijd de toegang tot het terrein ontzegt.

08.30 uur
Bezweette mannen sjouwen met bakken groenten en fruit terwijl ze fietsen en karren proberen te ontwijken. Op de achtergrond klinkt het schrille gefluit van een locomotief. Honderden kisten en dozen worden opgestapeld, karren worden opgeladen. Een ieder zoekt zijn weg door de drukte, iedereen lijkt te weten wat hij wil en waar hij naartoe moet.
Binnen twee uur hebben de winkeliers bij de groothandelaren ingekocht wat ze nodig hebben. Ze kennen hun vaste grossier immers goed. Alleen als de geleverde waar tegenvalt veranderen ze van leverancier. Dat laatste gebeurt niet vaak. De onderlinge concurrentie is hoog en hierdoor de kwaliteit ook.

10.00 uur
De winkeliers zijn langzaamaan verdwenen, zij hebben plaats gemaakt voor veilingmeesters en groothandelaren. De veiling start om 10 uur in de Centrale Markthal, het imposante gebouw midden op het terrein. 100 meter lang en 70 meter breed. Groothandelaren lopen eerst naar de expositieruimte waar op karren groente en fruit op monster kunnen worden beoordeeld op kwaliteit en de aankoop kan worden overwogen. Ook aardappelen, bloemen en planten worden hier aan de markt gebracht.

12.00 uur
De veilingzalen aan de noordzijde van de bijna 6.000 m2 grote hal stromen vol. In de ruimten is plek voor 200 man. De handelaren nemen plaats op de banken die zijn gerangschikt als in een collegezaal. Op de muur van de veilingruimte hangt een enorme wijzerplaat met één wijzer. Alle ogen zijn gericht op de veilingmeester die de prijzen afroept. De wijzer volgt die prijs op de klok. Een handelaar op de laatste rij drukt op een knop. Dit is de prijs waar hij voor wil kopen. Een lichtje gaat branden met het nummer waarop de handelaar staat ingeschreven. VERKOCHT!!!

14.00 uur
De zon staat te broeien op het brede glazen dak van de Centrale Markthal. Zestien ventilatoren staan hard te blazen maar blijken ontoereikend met dit warme weer. Ze blazen meer warme dan koude lucht naar binnen. Medewerkers op de kantoren op de bovenverdieping trekken hun jasje uit. Groothandelaren op de vloer zien hun groente flets worden en kijken bezorgd naar het fruit. Eén rot plekje vreet onontkoombaar in het vruchtvlees en dan zit er niets anders op dan zo snel mogelijk verkopen. Er is gelukkig wel een groot koelhuis op het terrein met drie verdiepingen. Deze is echter meer bedoeld om goederen voor langere tijd te bewaren.


17.00 uur
Duizenden lege houten kisten staan torenhoog opgestapeld op het terrein, de winkeliers hebben de lege fusten in ruil voor statiegeld weer ingeleverd, klaar om opgehaald te worden door de tuinders.

23.00 uur
De meeste goederen die de afgelopen dag op monster geveild zijn, arriveren de komende nacht. Schuiten leggen aan bij de pieren van de havens van de Centrale Markthal met de producten die de vorige ochtend zijn gekocht.

04.00 uur
De eerste goederenwagon met groente en fruit ten behoeve van de verkoop bereikt het gebied bij de Centrale Markthal, bijna tot aan de poort bij de Jan van Galenstraat. Op de brede trottoirs naast het spoor laden de groothandelaren de lading.

05.00 uur
Om 5 uur ’s morgens komen de groothandelaren de waren etaleren op de pieren. Klaar voor een nieuwe groente- en fruitrush van winkeliers en venters.

Foto’s: Collectie Stadsarchief Amsterdam / Archief Centrale Markthal